Buczenie wzmacniacza lub amplitunera – przyczyny, rozwiązania, naprawa

Teoretycznie wszystko jest ok, bo każdy głośnik odtwarza swoją ścieżkę, ale z tej czarnej skrzynki z wyświetlaczem mamy dodatkowy, niechciany przydźwięk.

Usterka ta bywa szczególnie uciążliwa jeżeli sprzęt znajduje się w sypialni, a my zamiast relaksować się filmem na dobranoc, słyszymy między dialogami „brrrr”.

W tym artykule wyjaśnimy krok po kroku, co może powodować buczenie we wzmacniaczu albo amplitunerze, dlaczego nie warto tego ignorować i czemu serwis potrafi zrobić z takiego sprzętu coś lepszego niż fabryka.

Skąd bierze się buczenie wzmacniacza?

Jeszcze słowem wstępu, piszemy tutaj o dźwiękach ze środka wzmacniacza (co już powinno zapalać nam czerwoną lampkę w głowie), niechciane dźwięki z głośników omawialiśmy we wcześniejszej publikacji.

Buczenie może mieć wiele źródeł. Najczęściej powtarzają się trzy przyczyny – i każda z nich wymaga trochę innego podejścia:

1. Buczący transformator toroidalny lub EI

Transformator to serce wzmacniacza. W tańszych (ale ostatnio widzimy trend, że również w tych droższych, średniopółkowych) konstrukcjach producent montuje go „gołego”, czyli bez dodatkowej impregnacji. Z czasem uzwojenia potrafią się poluzować, wpadają w rezonans i zaczyna się charakterystyczne „brrrr”.

Łatwym testem będzie podniesienie wzmacniacza i powolne obracanie w powietrzu, buczenie powinno zmienić charakterystykę – jeżeli tak się dzieje, mamy do czynienia z „luźnym” transformatorem.

W naszym serwisie nie wymieniamy od razu transformatora na nowy (to byłoby najprostsze i całkowicie nieopłacalne rozwiązanie). My taki transformator konserwujemy i zalewamy żywicą w warunkach wysokiej próżni, dzięki czemu efekt bywa dużo lepszy niż fabryczny. Po takiej naprawie klient często mówi, że „wreszcie cisza w nocy”.

Bardzo drogie wzmacniacze high-end (Krell, Accuphase) mają transformatory fabrycznie zalewane specjalną żywicą próżniową – po to, żeby były absolutnie ciche i stabilne.

2. Obudowa wpadająca w rezonans

Drugi powód niechcianych dźwięków to sama obudowa amplitunera czy wzmacniacza.
Wentylator, który minimalnie drga, potrafi zrobić z obudowy pudło rezonansowe. Podobnie jak luźno osadzony transformator – jeśli konstrukcja nie jest sztywna, całe chassis zaczyna wzmacniać wibracje.

I tu dobra wiadomość – nasz serwis potrafi poprawić konstrukcję obudowy (dodatkowe wzmocnienia, podkładki, korekty mocowań), dzięki czemu przydźwięk znika całkowicie. Nieraz wystarczy kilka drobnych poprawek i sprzęt gra jak marzenie – a cisza między utworami robi wrażenie.

3. Składowa stała w sieci zasilającej

Teraz dochodzimy do najciekawszego – buczenie, które nie jest winą samego wzmacniacza.
Zdarza się, że klient dostarcza sprzęt, my robimy pełną diagnostykę, a wzmacniacz działa u nas jak nowy. Po powrocie do domu byłby ten sam objaw. Winny? Składowa stała w sieci 230V.

Skąd się bierze? Z sieci energetycznej zasilającej cały blok lub dom – często od niesymetrycznego obciążenia urządzeń gospodarstwa domowego (lodówki, płyty indukcyjne, klimatyzacje). Transformator, który powinien pracować na czystym prądzie przemiennym, dostaje „doklejony” prąd stały, tzw. DC offset – i zaczyna się grzać, buczeć, oraz szybciej zużywać.

Jak to naprawiamy? Montażem wewnętrznego DC blockera (DC trap / filtr DC), czyli specjalnego reduktora składowej stałej zaprojektowanego i dopasowanego do mocy Twojego wzmacniacza. To układ, który usuwa składową stałą i pozwala transformatorowi znów pracować w komfortowych warunkach. Warto wiedzieć, że wiele drogich, audiofilskich wzmacniaczy ma taki DC blocker wbudowany fabrycznie.

Najczęściej buczą sprzęty:

• Arcam – w większości konstrukcji, producent zaoszczędził na impregnacji transformatora
• NAD – modele o wysokich mocach (głównie starsze końcówki mocy), bardzo słabo znoszą składową stałą.
• Cambridge Audio – obudowy potrafią rezonować, szczególnie w tańszych seriach.
• Krell – tańsze modele w ogóle nie mają impregnacji transformatora.

Ale może to tak naprawdę spotkać każdy sprzęt z klasycznym transformatorem (czy to toroidem, czy EI), niezależnie od marki i klasy sprzętu.

Jak sprawdzić samemu, zanim oddasz sprzęt do serwisu?

1. Kabel zasilający i listwa – upewnij się, że to nie tania listwa powoduje problem. Generalnie z tanich listew należy zrezygnować, bo nie chronią przed niczym, co opisaliśmy w artykule Jak chronić sprzęt audio i RTV przed przepięciami i burzą?
2. Inne gniazdko – czasami podłączenie wzmacniacza do innego obwodu w mieszkaniu daje ciszę (sygnał, że to jednak sieć).
3. Wyłącz inne urządzenia – lodówka, płyta indukcyjna czy ładowarka mogą dorzucać swoje zakłócenia.
4. Odsłuch z bliska – sprawdź, czy przydźwięk dochodzi z głośników, czy z wnętrza urządzenia (to ogromna różnica).

Jeśli dźwięk dochodzi z samego wzmacniacza – potrzebna jest profesjonalna ingerencja.

Dlaczego warto naprawić, a nie „przyzwyczaić się”?

Buczenie to nie tylko dyskomfort akustyczny. To często sygnał, że transformator pracuje w niekorzystnych warunkach i się przegrzewa. Ignorowanie tematu może prowadzić do poważniejszych uszkodzeń, jak na przykład uszkodzenie bezpiecznika termicznego w transformatorze, wtedy pozostaje już faktycznie tylko wymiana transformatora. Wspominaliśmy o tym w artykule Dlaczego wzmacniacz się grzeje?

Naprawa buczenia we wzmacniaczu – serwis

Buczenie wzmacniacza czy amplitunera zawsze ma swoją przyczynę – transformator, obudowa albo sieć. Każdą z tych sytuacji można naprawić, a często sprzęt po serwisie działa ciszej i stabilniej niż w dniu zakupu.

Jak wspomnieliśmy wyżej, mamy spore doświadczenie z tego typu usterkami, potrafimy je precyzyjnie namierzyć i przywrócić tę słodką ciszę między dialogami w filmie.