Brak dźwięku z głośników – co może być przyczyną? Felieton o ciszy, której nikt nie chce w swoim audio

Są takie momenty, kiedy klient dzwoni i mówi: „Panie, wszystko działało, a dziś cisza. Jakby ktoś wyjął duszę ze sprzętu”. No właśnie.
Cisza w elektronice to temat bardziej złożony, niż mogłoby się wydawać. Bo „brak dźwięku” jest jak ból głowy – objaw jeden, ale przyczyn nawet kilkanaście. I niektóre z nich są tak nieoczywiste, że nawet doświadczony użytkownik sprzętu audio, a często i sami technicy potrafią zdziwić się diagnozą.

W tym felietonie opowiemy Ci, co realnie może powodować zanik dźwięku: od kabli, przez sekcje przedwzmacniacza, aż po uszkodzone końcówki mocy, zimne luty, przekaźniki głośnikowe i cyfrowe pułapki typu DSP, NAND czy firmware.
I tak, zahaczymy i o Denona, i o Onkyo, i o NAD-a, i o McIntosha, i o Krella, i o Klipsche, Adamy, Geneleki, Neumanny – bo sprzęt sprzętowi nierówny, ale pewne rzeczy są wspólne.

A na końcu i tak wyjdzie na to, że zdecydowaną większość tych usterek da się naprawić za ułamek ceny nowego sprzętu. Co więcej – im starszy, solidniejszy sprzęt, tym większa szansa, że po naprawie zagra lepiej niż współczesna „nowość z marketu”.
Proszę sobie wyobrazić: wzmacniacz z 1989 roku wraca po reanimacji z końcówkami mocy jak czołg i poprawionym zasilaniem, a klient mówi: „Nigdy nie grał tak dobrze”.
A my tylko wymieniliśmy to, co kiedyś projektowano pod trwałość, a dziś – no cóż… inaczej.

Zacznijmy od banałów… czy aby na pewno banałów?

Kabel RCA podłączony nie do tego wejścia. XLR, który nie doszedł kliknięciem do końca.
Przełącznik A/B ustawiony na „B”, a głośniki podpięte do „A”.

Brzmi banalnie, ale wiesz ile razy klient wysyłał do nas cały zestaw, my sprawdzaliśmy, rozkładaliśmy ręce i okazywało się, że grało… tylko był problem z selektorem źródeł?

Takie rzeczy trzeba wspomnieć – ale nie będziemy Cię zanudzać kopiowaniem instrukcji producenta. To felieton, nie instrukcja obsługi.

Uszkodzony przedwzmacniacz – ten cichy bohater, o którym 90% osób nie myśli

Gdy wzmacniacz „nie gra”, większość użytkowników od razu podejrzewa końcówkę mocy.
Tymczasem znaczna część przypadków siedzi przed nią.

Wzmacniacz stereo, amplituner, monitor aktywny – nawet „goła” końcówka mocy (urządzenie, nie blok wzmacniacza), wszystkie mają jakąś sekcję preampu. I jeśli tam wysypie się:

• zasilanie symetryczne +/-12 V, +/-15 V,
• stabilizatory napięcia,
• opampy pracujące w buforze,
• logika sterująca selektorem wejść,

to końcówka mocy będzie miała tyle do roboty, co parkometr po 22:00. Nie dotrze do niej żaden sygnał.

Uszkodzony preamp to objawy takie jak:

• brak dźwięku, ale przekaźniki klikają,
• cichy, ledwo słyszalny szum,
• dźwięk tylko w jednym kanale,
• dźwięk wraca po kilku minutach (kiedy sprzęt się rozgrzeje).

W monitorach studyjnych (Adam, Neumann, Genelec) preamp to często kilka scalaków i dzielników rezystancyjnych – jeśli którykolwiek padnie, głośnik może być kompletnie niemy, a końcówka mocy jest w porządku.

We wzmacniaczach te sekcje są często bardziej rozbudowane, ale zasada działania i usterki są bardzo podobne.

Uszkodzona końcówka mocy – tu dzieją się te „prawdziwe” awarie

Końcówka mocy to serce każdego wzmacniacza. I tak, potrafi paść. I pada często.
Ale wbrew temu, co mówią mity internetowe, nie jest to autodestrukcyjny moduł, który starzeje się szybciej niż mleko poza lodówką.

Typowe awarie końcówki mocy:

1. Uszkodzone tranzystory wykonawcze
   Bipolarne, MOSFET-y, czasem hybrydy (jak STK kiedyś), jeśli padną, nie będzie dźwięku. Koniec.
2. Zwarcia i przebicia w driverach / pre-driverach
   Bardzo częste przy uszkodzeniu tranzystorów końcówki mocy.
3. Zasilacz nie daje odpowiedniego napięcia
   Pada mostek prostowniczy, pada elektrolit, zasilacz się dusi i cisza, albo dźwięk przysiadający przy większej głośności.
4. Fałszywy protect
   Często mamy do czynienia z fałszywym protectem, sprzęt myśli że przez końcówkę mocy płynie za duży prąd, albo że jest składowa stała na wyjściu i rozłącza głośniki, aby je uchronić… przed nieistniejącym problemem. W zasadzie lepiej tak, niż jakby nie reagował.

I teraz ciekawostka:
Końcówki mocy w starszych NAD-ach, Denonach, Roksanach, Arcamach, a nawet w japońskich vintage’ach jak Sansui czy Kenwood są tak przewymiarowane, że w 90% przypadków wystarczy wymiana tranzystorów, rezystorów emiterowych i kondensatorów w zasilaniu, by grały kolejne 40 lat.

A koszt naprawy? Ułamek ceny nowego amplitunera z marketu.
I to takiego, który po 2 latach potrafi się rozkleić od środka jak książka z antykwariatu.

Przekaźniki głośnikowe – cichy sabotażysta

Jeżeli sprzęt ma swoje lata: 10, 15, 20+, to przekaźnik głośnikowy jest praktycznie pewniakiem na liście podejrzanych.

Objawy:

• brak dźwięku z głośników
• dźwięk pojawia się i znika,
• trzaski po włączeniu,
• gra tylko jeden kanał.

Wystarczy, że styki są utlenione albo przypalone i wzmacniacz będzie milczał, mimo że elektronika działa wzorcowo.

W McIntoshu, Krellu, Luxmanach, Accuphase’ach – przekaźniki również potrafią tak chorować, mimo że ich jakość wykonania to mogłoby się zdawać – poziom wyżej.
Ale metal to metal, a metal się utlenia.

Zimne luty we wzmacniaczu – wróg, który udaje, że go nie ma

Zimny lut to najcichszy z cichych sprawców.
I najbardziej perfidny.

Proszę sobie wyobrazić: wzmacniacz działa, działa, działa… aż pewnego dnia lut pęka od drgań, temperatury, czasu. I nagle: cisza, albo wzmacniacz się wyłącza.

Najczęściej:

• w sekcji wejść,
• przy stabilizatorach,
• przy tranzystorach mocy,
• przy driverach,
• w monitorach Adama, przy sekcji głośnika wysokotonowego (nie wiem jak im to się udaje),
• w Klipsch The Fives – okolice zasilacza SMPS.

Najgorsze jest to, że zimny lut raz przewodzi, raz nie. A my w serwisie musimy go wyłapać. A potem szukać dalej – bo zazwyczaj nie występuje sam, a z całym stadem.

Uszkodzona cyfra – procesory, NAND, firmware i inne „nowoczesne” źródła ciszy

Nowoczesny audio sprzęt ma jedną zaletę i jedną wadę:

Zaleta: potrafi robić przez układy DSP rzeczy, które 20 lat temu wymagałyby 12 kilo elektroniki i dwóch inżynierów z NASA.
Wada: jak padnie procesor sygnałowy, NAND albo zasilanie logiki – mamy cegłę.

W sprzętach współczesnych, Sonosach, Bosach i amplitunerach pada:

• układ procesora sygnałowego,
• pamięć NAND z ustawieniami,
• zasilanie 3V3, 1V8, 1V2,
• przetwornik C/A,
• przetwornik A/C,
• selektor wejść cyfrowych,

A objaw? Brak dźwięku. I tyle.

Tu nie ma filozofii. Jeśli procesor nie ma któregoś z zasilań (a potrafi być ich kilka) to dźwięku nie można się spodziewać.

Zasilanie w audio – fundament, o którym mało kto myśli

Czemu o tym piszemy? Bo brak dźwięku w wielu przypadkach to nie problem sygnału audio, tylko zasilania.

• Uszkodzone kondensatory filtrujące i mostki prostownicze.
• Wyschnięte elektrolity (klasyka sprzętów Vintage ale i nie tylko).
• Zbyt niskie napięcia po stabilizatorach, brak napięcia na stabilizatorach.
• Zasypany kurzem radiator, który doprowadził do przegrzania elementów i ich uszkodzenia.

Sprzęt audio – szczególnie wzmacniacze pracujące w klasie A, AB, czy hybrydy – potrzebują ogromnych rezerw energetycznych, zapewnianych przez tzw. bulk capacitors.
A jak ich nie mają, to nie grają, albo grają słabo

Dlaczego o tym piszemy?

Bo chcemy Ci – drogi Czytelniku – pokazać jedną rzecz:
Brak dźwięku nie oznacza, że sprzęt jest martwy. I nie oznacza, że trzeba kupować nowy.

Wręcz przeciwnie:

• Starsze NADy, Denony, Onkyo, Rotele, Arcamy – po naprawie grają fenomenalnie.
• McIntosh, Krell, Luxman, Accuphase – to jest inna liga trwałości i brzmienia, ale również potrafią się uszkodzić.
• Monitory Adam, Genelec, Neumann – w 9 na 10 przypadków wracają do życia po jednej, solidnej naprawie.
• Klipsch The Fives, Sonosy, Bose – mimo cyfrowej natury naprawdę dają się odratować.

I teraz najważniejsze:

Zdecydowaną większość tych sprzętów naprawdę da się naprawić za ułamek ceny nowego.
A im starszy, tym bardziej warto – bo jakość wykonania, komponenty, transformatory toroidalne, końcówki mocy i pojemności kondensatorów były kiedyś projektowane z rozmachem, którego dziś ciężko szukać w konstrukcjach projektowanych przez księgowych, a nie inżynierów audio.

Cisza jest tylko objawem. Prawdziwa historia kryje się pod maską

Brak dźwięku z głośników to nie wyrok, tylko sygnał: „Hej, coś jest nie tak.”
A dla nas – serwisantów – to dopiero początek ciekawej historii.
I właśnie tak do tego podchodzimy.

Codziennie zajmujemy się sprzętami audio, które z jakiś powodów nie dają dźwięku.

Dzięki dobrze wyposażonemu warsztatowi naprawczemu – ale co ważniejsze – dużemu doświadczeniu z powodzeniem naprawiamy takie usterki, niezależnie czy winna jest uszkodzona końcówka mocy, uszkodzone kondensatory i zasilanie, brak napięć, padnięty opamp, czy inne usterki.

Naprawiliśmy tysiące, od wzmacniaczy domowych, przez estradowe, kończąc na sprzętach audiofilskich za dziesiątki tysięcy złotych. Naprawimy i Twój, umów naprawę, również wysyłkowo!

Zobacz, jak w naszym serwisie naprawiamy wzmacniacze i amplitunery – szczegóły usługi.